“Gürcistan’ın nüfusu ne kadar?” sorusunun cevabı yalnızca bir sayıdan ibaret değildir. Açıklanan rakamlar, Sovyetlerin dağılmasından tutun, 90’lı yıllarda gerçekleşen iç savaş, ekonomik krizler ve Rusya-Ukrayna savaşı sonrası oluşan göç dalgasını içeren bir tarihti anlatır.
Gürcistan üzerinde araştırmalar yapanlar veya ülkeyi ziyarete gelenler Gürcistan’ın canlı sokaklarını, doluluk oranı yüksek restoranlarını ve kalabalık şehir hayatıyla karşılaşırlar. Ancak bu makalemizde de göreceğiniz gibi araştırmacı gözüyle Gürcistan nüfusunu incelediğimizde, görünen canlı görüntünün arkasındaki şaşırtıcı manzarayı ve düşündürücü demografik yapısını daha farklı göreceksiniz.
Önceki makalemizde hatırlayacağınız üzere, Gürcistan’ın yönetim şekli hakkında analizlerde bulunmuştuk. Yazımızın içeriğinde ülkenin siyasi haritasını ve yönetiminin reformlarını anlatmıştık. Ülke yönetiminde belirgin rol oynayan siyasi atmosferin, ülkenin nüfus oluşumunu etkileyen faktörler arasında olduğundan bahsetmiştik.
Bu makalemizde de, Demografik analizler üzerinde yaptığımız incelemeler ve Gürcistan Ulusal İstatistik Ofisi (Geostat) sitesindeki araştırma verilerine göre, Gürcistan’ı yalnızca sayısal değil, yapısal olarakta geçirdiği dönüşümü konuştuk.
Makalemizde resmi verilerle yetinmeyerek bizzat derinlemesine yaptığımız gözlemlerimizle Gürcistan’ın demografik yapısının röntgenini çekeceğiz. Gürcistan Nüfusunun nereye doğru ilerlediğini ve bu yapının ekonomi üzerine ne gibi etkileri olduğunu adım adım ilerleyerek açıklayacağız.
1.Güncel Verilerle Gürcistan Nüfusu Nedir? Rakamların Dili Bu konuda Ne Diyor?
Gürcistan nüfusu konusunda resmi verileri analiz ettiğimizde, nüfusun yaklaşık olarak 3.7 milyon civarında olduğunu görmekteyiz.( Kaynak: Geostat Nüfus Portalı ).
Açıklanan bu rakamlarda Abhazya ve Güney Osetya bölgeleri dahil edilmemiştir. Peki bu rakamlar bize neyi anlatıyor. Nüfus yoğunluğunun bir anlamı var mı?
3.7 milyon nüfusu, anlamlı hale getirebilmek için biraz geriye doğru gitmeli ve daha geniş bir açıyla incelemelerde bulunmamız gereklidir.
Tarihte zamanda yolculuk yaparak 1991 yılında gidelim. Bu tarih Gürcistan’ın bağımsızlığını kazandığı dönemdir. Gürcistan nüfusu kuruluşunu ilan ettiği bu dönemde 5,4 milyondan fazla bir nüfusa sahipti.
Kuruluş yılındaki nüfus ile günümüz nüfusunu sayısal değerler ile karşılaştırdığımızda yaklaşık üçte bir nüfusun azaldığını anlıyoruz. Gürcistan, savaşa girmeden nüfusunu bu şekilde kaybeden ender ülkeler arasındadır.
İnceleme Notu: Derinlemesine yaptığımız analizlerde ve internette yaptığımız metin incelemelerinde, bu düşünün nedeninin yalnızca düşük doğum oranı olamayacağını fark ettik. Bu durumun temel sebebi, sınır kapılarının açılmasıyla başlayan ve durmak bilmeyen kitlesel göçtür.
2.Gürcistan Nüfusunda Tarihsel Kırılma ve Nüfusun Eriyişi: Neden Gidiyorlar?
Ülkede nüfusun azalma nedenini anlayabilmek için ilk bakılması gereken durumun ekonomik şartlar olduğunu hemen anlamıştık. Bizde, şartları yerinde değerlendirmeye karar verdik. 90’lı yılların sonlarına kadar ülke, elektriksiz ve gazsız geçen bir süreç yaşamıştı. Bu dönem bazıları için karanlık dönem olarak adlandırılır.
Daha sonra gerçekleşen toparlanma sürecine rağmen halkın refah seviyesi Avrupa standartlarına çekilememiştir.
Genç ve eğitimli kesim, istihdam sorunuyla karşı karşıya kalınca beyin göçü gerçekleşmiş ve bu duru demografik yapıyı en çok tehdit eden durum olarak karşımıza çıkmıştır.
Gürcistan asgari ücret analizimizde detaylıca açıkladığımız gibi ülkenin maaş skalası Avrupa standartlarının ve çevre ülkelerin altında kalmıştır. Bu durum nitelikli iş gücünün yurt dışına gitmesine neden olan bir faktör olmuştur.
Günümüzde, geçmişte gerçekleşen bu göçün izlerine halen rastlanılmaktadır. Almanya’da hasta bakımı gibi konularda sıkça Gürcü vatandaşlarına rastlanılmaktadır. Aynı şekilde Polonya’da inşaat ve Yunanistan’da da hizmet sektörü gibi alanlarda Gücü vatandaşları kendilerine yer edinmişlerdir.
Tüm bu durumları birlikte ele aldığımızda “kayıp nüfus” sorununun nedeni ortaya çıkarmaktadır. Gözlemlerimize göre, durumu daha somut anlayabilmek için ortalama bir rakam vermek gerekirse Gürcü ailelerinin büyük kısmının, her aileden en az bir tane üyesi yurt dışına çalışmak için gitmiştir. Bu gerçekten büyük bir rakamdır.
3.Gürcistan Nüfusunun Cinsiyet Dağılımı Nasıl?
Gürcistan nüfusunu incelemeye başladığımızda karşımıza ilginç istatistikler çıktı. Bunlardan bir tanesi cinsiyetler arası dengenin kaybolmasıydı. Geostat verilerini incelediğimizde nüfusun %52’sini kadınlar, %48’ini erkekler oluştuğunu görmüş olduk.
Ortaya çıkan bu dengesizliğin altında yatan iki neden bulunmaktadır. Bu nedenler sosyolojik açıdan önemlidir.
- Dış Göçün Genel Yapısı: Çalışmak için ülkeden ayrılanların büyük çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Ağır işlerde çalışmak için Rusya ve Doğu Avrupa ülkelerine giden erkek nüfusu, Gürcistan’da kalan nüfusu, kadınlar lehine bozmuştur.
- Yaşam Beklentisi Farkı: Gürcistan’da kadınların yaşam ömrü, erkeklere göre daha fazla görünmektedir. Rakamlar, erkeklerin ortalama ömrünün 68-70 yaş olduğunu doğrularken, bu durum kadınlarda 77-79 seviyelerindedir.
Önemli Gözlem Notu: Günümüzde Tiflis veya civar şehirlerin park ve meydanlarında gezerseniz, ileri yaşlarda olan kadın nüfusunun erkeklere oranlar ezici üstünlük kurduğunu görebilirsiniz. Bu durum sosyal hayatın büyük oranda kadınlardan sorulduğunu göstermektedir.
4.Yaşlanan Nüfus ve Bağımlılık Oranları
Ülkedeki doğrum oranlarının yavaşlaması ve yaşam süresinin uzaması Gürcistan’ı yaşlanan bir ülke konumuna getirmiştir. (Kadınlarda 77,8 yıl, Erkeklerde 68,9 yıl) 1 Ocak 2025 tarihinde 65 yaş ve üzerindeki nüfusun, toplam nüfusa oranı %16,6’ya yükselmiştir. Açıklanan bu rakamlar 2013 yılına gittiğimizde %14,1 civarındaydı. (65 yaş ve üstünün Nüfusa oranları)
Dünya bankası raporlarını incelediğimizde, Gürcistan’ın “zenginleşmeden yaşlanan” ülkeler kategorisinde olduğunu görebiliyoruz. Açıklanan bu rapor, sağlık ve emeklilik sisteminde aksamalar olabileceğini ve sürdürülemez bir sorun oluşturabileceğini göstermektedir.
Buradan çıkaracağımız sonuç, yaşlanmanın yalnızca bir süreç olmadığı yönündedir. Toplumun ortalama yaşının artması ekonomik bir yükü de beraberinde getirmektedir. Gürcistan’da 0-14 yaş grubu nüfusun %19,2‘sini oluştururken, çalışma çağındaki (15-64 yaş) nüfus %64,2‘dir.
Ancak bu yaş grubunda ki çalışma çağı içerisinde yer alan kişilerin büyük bir kısmı ülke dışında bulunduğundan, görünen rakamsal sorunların daha büyük olabileceği düşünülmektedir.
5. Bölgesel Dağılım Oranları: Tek Başına Bir Ülke Tiflis
Gürcistan nüfusu ‘nu analiz ettiğimiz sırada karşımıza çıkan önemli noktalardan bir tanesi “Merkez” ve “Taşra” arasındaki rakamsal uçurum olmuştur.
İncelemelerimize göre toplam nüfusun %58 ile %60’ı kadarı şehirlerde ikamet etmektedir. Ancak bu dağılım homojen şekilde gerçekleşmemiştir. Çünkü, Gürcistan’ın başkenti Tiflis, nüfus yoğunluğunun büyük bir kısmını tek başına üstlenmiştir.
Gürcistan’ın başkenti Tiflis üzerine hazırlamış olduğumuz içeriğimizde de belirtmiş olduğumuz gibi, Tiflis nüfusu 1,2 milyon civarındadır. Bununla birlikte kayıt dışı kalanlar, geçici göçebeler ve öğrencileri de düşünürse bu rakamın 1,5 milyona yaklaşabileceğini de belirtmeliyiz. Bu da Ülkede yaşayan her 3 kişiden 1’inin Tiflis’te olduğunu gösterir.
Şehirler ve Nüfus Dağılım Tablosu (2024-2025 Tahmini)
Aşağıdaki tablo, Geostat verilerine dayanarak hazırladığımız, ülkenin en kalabalık şehirlerinin ve bölgelerinin nüfus yükünü göstermektedir:
| Şehir / Bölge | Tahmini Nüfus | Ekonomik Rolü | Nüfus Eğilimi |
| Tiflis (Başkent) | 1.250.000+ | Finans, Politika, Eğitim | ⬆️ Artıyor (İç Göç) |
| Batum (Acaristan) | 180.000+ | Turizm, Liman, İnşaat | ⬆️ Artıyor (Yabancı Yatırım) |
| Kutaisi (İmereti) | 130.000+ | Tarih, Sanayi | ⬇️ Azalıyor (Dış Göç) |
| Rustavi (Kvemo Kartli) | 125.000+ | Ağır Sanayi | ↔️ Durağan |
| Gori (Şida Kartli) | 45.000+ | Tarım, Lojistik | ⬇️ Azalıyor |
Kırsal Bölge Analizi: Özellikle dağlık bölgelerle ilgili yaptığımız araştırmalarda (Racha, Svaneti gibi), köylerin hemen hemen boşaldığını ve bu yerlere hayalet köy denildiğini öğrendik. Genç nüfusun ayrıldığı bu köylerde artık sadece yaşlı nüfus yaşamaya devam ediyor.
5. Gürcü Vatandaşlarının Yayılması: Sınırların Ötesindeki “İkinci Gürcistan”
Gürcistan’ın nüfusundan bahsederken, yalnızca ülkede yaşayan Gürcüleri saymak yanılgıyla sonuçlanır. Her ne kadar resmi olmasa da, yurt dışında yaşadığı iddia edilen yaklaşık 1 milyon Gürcü vatandaşının olduğu açıklanmaktadır. Bu yayılma sonuçları ekonomik yönden görünmez kahramanları ortaya çıkarmıştır.
Gürcistan dışına yayılan vatandaşların ülkeye gönderdiği paralar, merkez bankası verilerine göre GSYİH içinde büyük bir paya sahiptir. Yurt dışına göç etmiş vatandaşların gönderdiği dolar veya dövizler, Gürcistan’daki akrabaların geçimini sağlamak açısından büyük avantaj sağlar.
Gürcistan vatandaşlarınının ülke dışına yerleşmesi sadece para transferi ile sonuçlanmamıştır.
Yaptığımız araştırmada bu durumun tüketim alışkanlıklarına da yansıdığını keşfettik. Yurt dışında yaşayan vatandaşlar, Gürcistan alışveriş siteleri üzerinden yapılan alışveriş yoluyla gıda, elektronik ve giyim gibi alanlarda siparişler vererek piyasayı canlandırabilmektedir.
6. Rusya-Ukrayna Savaşı Sonrası Demografik Değişim (2022-2025)
Gürcistan’ın nüfusu grafiksel olarak yıllardır aşağı yönlü bir trend izlemekteydi. Bu durum 2022 yılında beklenmedik şekilde tersine döndü.
Rusya-Ukrayna savaşının baş göstermesi, Rusya’nın seferberlik ilan etmesi sonucunda, on bincilerce Slav kökenli kişiler (Ruslar, Belaruslular ve Ukraynalılar) Gürcistan’a yerleşmeye başlamıştır.
Bu durum istatistiklere geçici bir nüfus artışı olarak yansımıştır. Elbette bu göç dalgası yalnızca sayısal artışa sebep olmadı. Aynı zamanda sosyo kültürel olarak kalıcı etkiler oluşturdu. Tiflis caddelerinde gözle görülür şekilde Rusça konuşan kişi sayısında artış gözlemlendi.
Tüm bu olaylar demografik yapıyı kısa sürede olsa değiştirmiş oldu. Göç dalgası özellikle hizmet sektöründe kendisini hissettirdi ve talebi rekor seviyelere taşıdı.
7. Etnik ve Dini Mozaik Nasıl: Gürcistan’da Kimler Yaşıyor?
Gürcistan’ın Nüfusu’nu yalnızca Gürcüler olarak tanımlamak doğru değildir. Bu şekilde yapılacak bir tanımlama coğrafyanın mevcut zenginliğine ve kültürel yapısına haksızlık olacaktır. İpek yolu üzerinde yer alan bu bölge, farklı türden halkların kaynaşmış olduğu bir alandır.
Geostat’ın sağladığı verileri analiz ederek sahanın nabzını tutuğumuzda, aşağıdaki etnik grupların öne çıktığını görmekteyiz.
- Gürcü Nüfus Oranı (%86): Toplam nüfusun ana yapısını oluşturmaktadır.
- Azeriler (%6): Azeriler daha çok Kvemo Kartli (Marneuli, Gardabani) bölgelerinde yoğun şekilde ikamet etmektedirler.
- Ermeniler (%4): Ermeniler Gürcistan’ın başkenti Tiflis’in bazı mahallerinde (Avlabari) ve Samtskhe-Javakheti bölgesinde önemli sayılabilecek bir nüfusa sahiptir.
- Diğer Nüfus Yapısı: Ruslar, Osetler, Yezidiler, Rumlar, Asuriler ve son zamanlarda ülkeye eğitim için gelen Hint/Arap öğrenci nüfusu.
| Veri Kategorisi | 2014 Sayımı | 2024 Sayımı (Ön Veri) | Değişim |
| Toplam Nüfus | 3.713.804 | 3.914.000 | + %5,4 |
| Gürcü Vatandaşları | ~3.690.000 | ~3.657.000 | Azalış Eğilimi |
| Yabancı Yerleşikler | ~22.000 | ~257.000 | + %1000+ |
| Kentsel Nüfus Oranı | %57,2 | %61,5 | + 4,3 Puan |
Görüleceği üzere, Gürcistan’da etnik bir çeşitlilik bulunmaktadır. Bu etnik çeşitlilik, turistlerin değerini ve kültürel üretimi arttırmaktadır. Turistlerin seyahat sırasında görmüş olduğu pek çok hediyelik eşyalar aslında bu kültürel yapının birer yansımasıdır.
Gürcistan hediyelik eşyalar isimli yazımızda anlattığımız gibi minankari (emaye)sanatından tutun, gümüş işçiliği veya halı dokumacılığına kadar pek çok eşyanın kökünde bu toplulukların yüzyıllardır etkili olduğu etkileşimi bulunmaktadır.
8. Aile Yapısındaki Görülen Değişim: Evlilik ve Boşanma İstatistikleri
Pek çok ülkede olduğu gibi Gürcistan nüfusu ‘nu da en çok etkileyen gelişmelerden bir tanesi aile yapısıdır. Bu ülkede geçmiş dönemlerde daha çok geleneksel yapıda olan “geniş aile” yapısı bulunurdu. Ancak son dönemlerde bu aile yapısı, yerini “çekirdek aile“ ye bırakmaktadır.
Yapılan araştırma sonuçlarını analiz ettiğimizde aşağıdaki trendler ortaya çıkmaktadır.
- Evlilik Yaşı Yükselmektedir: Ekonomik belirsizliklerin tam olarak giderilememesi evlilik yaşını yükseltmektedir. Genç kesim 30’lu yaşlarda evlenmeyi düşünüyor.
- Boşanma Oranları Artıyor: Boşanma oranlarındaki artış daha çok büyük şehirlerde kendisini göstermektedir.
- Doğum Oranları Düşüyor: Doğurganlık hızı gün geçtikçe düşmektedir. Normalde nüfusun kendisini yenileyebilmesi için bu oranın 2.1 seviyelerinde olması gerekir. Çocuklu ailelere yardımlar yapılarak bu sorunun önüne geçilmeye çalışılmıştır. Ancak ekonomik kaygılar nedeniyle aileler çocuk planlarını erteleyebiliyor.
9. Eğitim ve Beşerî Sermaye Durumu: Nüfusun Nitelik Analizi
Bir ülkeyi değerlendirebilmek için sadece nüfus sayısına bakmak doğru bir analiz olmaz. Nüfusun yanı sıra ayrıca niteliğini de göz önünde bulundurmak gereklidir. Gürcistan nüfusundaki okuryazar oranı %99 civarındadır. Bu oran dünyadaki en yüksek seviyelerden birisidir. Ülkenin bu eğitimi, Sovyet döneminden miras kalmıştır.
Yaptığımız gözlemler, ülkede yaşayan taksiciden Pazar esnafına kadar çoğu kişinin üniversite mezunu olduğu yöndedir. Okuryazar oranının bu denli yüksek olması bu araştırma sonrası bizi şaşırtmadı. Ancak çoğu kişinin üniversite mezunu olması şu sorunu ortaya çıkarıyor; “Diplomalı İşsizlik”.
Ülkenin nüfusu eğitimli olmasına karşılık, bu eğitimli nüfusun çalışabileceği teknoloji ve sanayi alanı yeterince gelişmemiştir. İstihdamdaki bu sorunlar, az önce bahsettiğimiz Beyin göçü sorununu ortaya çıkaran ana unsurlardan birisidir.
10. Sonuç: Gürcistan Nüfusu Azalıyor mu, Dönüşüyor mu?
Gürcistan nüfusunu derinlemesine inceldiğimizde vardığımız sonuç; ülkenin bir kabuk değiştirme sürecinde olduğudur. Elbette bu tür durumlar bazen sancılı geçebilir.
Kırsal nüfus sayısı giderek azalmakta, şehirler daha kalabalık olmakta ve genç nüfus yurt dışına göç etmeye çalışmaktadır. Bununla beraber ülkeye, farklı coğrafyalardan dijital göçebelerde gelmektedir. Tüm bu süreç, Gürcistan’ı sahip olduğu homojen tarım toplumundan çıkartarak, daha kozmopolit, hizmet sektörüne yatkın ve şehirli bir topluma doğru ilerletmektedir.
Birleşmiş Milletlerin araştırma sonuçlarına göre, mevcut göç durumları devam eder ve doğrum trendlerinde değişiklik olmazsa, Gürcistan nüfusu 2050’Li yıllarda 3 milyonun altına düşebilir. Tüm bu gelişmeler ülkedeki politikaların nüfus üzerine yoğunlaşılmasını gerekli kılmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular (S.S.S)
Gürcistan’ın tam nüfusu 2025’te ne kadar?
Gürcistan nüfusunu saymaya yönelik son nüfus sayımı 2014 yılında yapılmıştır. Ancak 2024-2025 yılarında Geostat’ın tahminlerine göre ülke nüfusu 3,69 milyon ile 3,73 milyon aralığında yer almaktadır.
Gürcistan’da Ne Kadar Türk Yaşıyor?
Bu konuda kesin bir veri yoktur. Ancak ticaret odasının kayıtları ve konsolosluk verilerini baz aldığımızda Batum ve Tiflis şehirlerinde yaklaşıl olarak 20.000 ila 30.000 civarında türk vatandaşının yaşadığı değerlendirilmektedir.
Nüfus Neden Sürekli Azalıyor?
Gürcistan’da nüfusun giderek azalmasının altında yatan iki önemli sebep bulunur. Bunlardan birincisi bağımsızlıktan sonra gerçekleşen ekonomik zorluklar ve bu zorluklara dayalı kitlesel göçler, ikincisi de doğum oranlarında yaşanan düşüşlerdir.
Gürcistan’ın En Kalabalık Şehri Hangisi?
Ülkenin en kalabalık kenti, hiç kuşkusuz açık ara Tiflis’tir. Bu konuda bir rakibi bile bulunmamaktadır. 1,2 milyondan fazla resmi nüfusu bulunur. Tiflis’ten sonra en kalabalık şehir ise 180bin nüfusuyla Batum şehridir.
